Jozefine

Ja, wie ben ik? Nou, ik ben Jozefine. Ik kom uit Voorburg en ik ben HR-adviseur bij een grote bank. Oké, nog iets van hobby's, leeftijd, geslacht, kinderen, burgerlijke staat. Wat je maar kwijt. Nou, geslacht, gokken dat je vrouw bent, toch? Ja, voor zover ik weet wel. Ik heb ook twee kinderen, dus dat is ook zo gebleken. Jongens, meisjes?

Een meisje en een jongen van zeven en vier. Ja, altijd even nadenken bij de leeftijd. Hoe oud zijn ze ook alweer? Zeven en vier. Het gaat nooit wennen, want het is elk jaar iets anders. Ja, zeven en vier. Is er nog een andere ouder in het spel? Er is een andere ouder in het spel. We zijn wel gescheiden, dus we hebben co-ouderschap en we doen het ongeveer gelijk.

Ja, dat probleem is er eigenlijk al heel mijn leven. Of tenminste, bijna heel mijn leven. Want mijn broer is overleden vier dagen voor kerst. Hoe oud was je toen? Ik was twee. Twee? Ja, dus dat is echt heel erg klein. En hoe oud was hij? Hij was tien. En ik heb ook nog een zus en die was toen negen. Dus jullie waren een gezin van drie? Ja.

Op dat moment tien, negen en twee en hij overleed. Ja, en hij was heel erg ziek vanaf zijn vijfde al. Toen is hij even beter geworden. Toen zijn mijn ouders vanger geworden van mij. En toen is hij helaas weer ziek geworden. Het gezin was zo drie, er is na jou niet nog iemand bijgekomen? Nee, nee. En wat heeft de dood van je broer te maken met wat je hier brengt dan?

Ja, dat is een vraag waar ik afgelopen week heel lang over na heb gedacht. Wat is dan eigenlijk mijn probleem? Ik denk dat in mijn hoofd kerst een leuk en gezellig feest moet zijn. Vol van verbinding, gezelligheid. En niet zo per se positief, maar wel een gezin wat in harmonie moet zijn. Maar als je broer overlijdt, is dat gewoon per definitie niet zo. Want het is niet het standaard plaatje.

En hij overleefd vlak voor kerst, dus begrijp ik. Ja. Welke datum? 21 december. Is jouw probleem dan, kerst zou fijn moeten zijn, maar voor mij is het dat niet. Ja, eigenlijk wel. Ja, en ik denk dat er ook fijne kerst zijn geweest. En het is natuurlijk ook heel lang geleden al dat het wel steeds verandert. Maar er is altijd een soort van grijze mist of zwaar gevoel of...

Verschillende dingen. En wat er dan ook vaak bij komt. Rond kerst zijn er natuurlijk ook allemaal andere feesten. Dus je gaat straks waarschijnlijk vragen naar een voorbeeld. Maar nu niet meer. Dat hoeft niet meer. Als jij gaat regisseren wat ik ga vragen. Dan doe ik lekker niet mee. Dan ga ik hem gewoon zelf noemen. Dan ga je gang.

Mijn eerste herinnering is daaraan dat we met school hadden we een voorstelling en ik kon best wel goed piano spelen, maar niet heel erg goed. Ik wist hoe de regels gingen en ik deed netjes, maar niet een soort van vrij spelen en alles. En toen had ik me in een dappere bui opgegeven voor de kerstvoorstelling die op 21 december was of ieder geval om die datum. Hoe oud was je toen op dat moment? Ja, goede vraag. Ongeveer.

Het was niet op de middelbare school. Ik denk dat ik zo tien, elf was. Ja. Nou, van tevoren had ik heel erg zin in. Ik heb ook dat ik nooit zo zenuwachtig ben tot vijf minuten voordat zoiets begint. Nou, en het oefenen was wel moeilijk, want dat was met dan ook een vriendinnetje of een klasgenootje. En haar moeder was een beetje streng, dus het ging niet zoals het moest gaan.

En die ging naast het piano dicteren hoe het moest gaan. En nou ja, dat helpt niet, denk ik. In ieder geval voor mij niet. Dus dat was al een beetje spannend. Dus de spanning nam toe en mijn tranen welden op. En uiteindelijk, ik weet niet of ik het uiteindelijk heb gedaan. Besef ik me nu of niet? Ik denk het eigenlijk niet. Maar het werd gewoon allemaal te veel. Je weet niet eens meer of je het optreden hebt gedaan of niet. Dat is een soort grijze mist geworden in je hoofd. Ja.

Ja, dat is daarna verdwenen. Je weet wel dat je heel erg hebt geoefend. Maar of je daar uiteindelijk mee hebt opgetreden... is dus een soort zwart gat. Ik zie mezelf nog letterlijk aan die piano zitten... met die vriendin, met die moeder, alles. Dat zie ik helemaal in detail. Maar daarna black-out. Ja, ja, ja.

Helemaal niet. Mijn ouders hebben echt ontzettend veel filmpjes, foto's... en ander beeldmateriaal. We hebben het ook wel heel veel gewoon over hem. Het is niet een soort doofpot ding. Dus ik ken ook wel heel veel verhalen... ook hoe de band was tussen mij en hem en mijn zus en alles. Dus ik heb er wel een beeld bij, maar inderdaad...

Echt actieve herinnering van... Ah, je was twee. Ja. Wat weet je nog van die leeftijd toch? Nee, niks. En het gekke is wel, dat vroeg mijn dochter dus laatst. Die stelde een vraag in die trant. En toen zei ik, maar ik heb er wel een heel sterk gevoel bij. Dus ik kan, als ik aan hem denk, voel ik alleen maar iets.

En dat gevoel kan gebaseerd zijn op hoe je hem destijds ook hebt ervaren. Dat zou kunnen. Dat zou kunnen, maar dat weten we niet. Nee. Misschien een stomme vraag, maar gewoon een herhaling. Wat is precies het probleem dan? Ja, dat ik daar toch weinig ruimte voor heb genomen voor het verdriet van hem verliezen. Ook omdat ik niet meer kan herinneren dat ik hem heb verloren. Dus dat is een zwart gat. Maar ik heb hem wel verloren.

Ja, dat heb ik me ook wel eens afgevraagd. Als mijn ouders niks hadden gezegd, wat dan? Als er gewoon geen foto op de muur, helemaal niks, nooit iemand iets had gezegd, weet ik niet. En wat ik zelf, toen we later gingen scheiden, dat is natuurlijk ook rouwen op een hele andere manier. Toen heb ik wel heel erg ervaren, maar misschien is me dat aangepraat, dat weet ik niet, dat ik ook om hem heb gerouwd. Dus eigenlijk dertig jaar later.

Nee, letterlijk dat. En ik heb ook weleens met een psycholoog erover gehad... van hoe kan je daar iets mee? Kan je dat op een bepaalde manier doen? En ik heb er ook wel boeken over gelezen. En je hebt natuurlijk nu dat wetenschap ook wel zover is... dat als je in de baarmoeder zit, dat je daar al dingen ervaart en doet. Logisch lijkt me ook, want je bent dan al een soort van wezen. Ja, en dat vond ik ook heel onbevredigend. Dan krijg je het antwoord, eigenlijk kan je daar niks mee.

Ja, dat je dus heel erg de druk voelt om het leuk te hebben. En je hebt het eigenlijk niet leuk. Of tenminste niet zo leuk als je vindt dat je het moet hebben. En dat er allemaal verplichtingen zijn waar je aan mee moet doen. Waar je helemaal geen zin in hebt. En ik kan me één keer herinneren, toen was ik ziek. En toen heb ik heel de kerst onder een dekentje gelegen. Ja, dat vond ik eigenlijk wel heel erg lekker en ontspannen. Is het niet zo dat je zojuist alle gevoelens beschreef die vooral je ouders en je zus hadden?

Dat was een moment. Maar misschien heb ik me dat ook ingebeeld. Het probleem wordt eigenlijk alleen maar groter. Het schiet lekker op zo. Ja, het schiet lekker op. Toen was ik haar aan het... Zij lag zo op het aankleed kussen. En toen was ik ook een beetje verdrietig. Omdat ik ruzie had gehad. Ik weet niet met wie dat was. Maar ik had gewoon een naar zwaar gevoel. En toen keek ik zo naar haar. En toen dacht ik... Jeetje, ja...

Dat ze acht, negen maanden was. En toen besefte ik opeens... ook als je zo klein bent... ben je al een heel wezen wat alles voelt. En dat ontroerde mij heel erg. Dus ik moest heel hard huilen. Ik dacht, jeetje joh. En ik dacht dus terug aan mezelf die toen twee was. En al die heftigheid meemaakt. En eigenlijk wat jij zegt van... zij voelt nu wat ik voel. Maar ze begrijpt het niet.

En dat moment had ik later ook met de jongste. Toen we dan uit elkaar waren. Toen bracht ik... En hij was heel erg klein nog. Dus je kon niet in woorden met hem uitleggen eigenlijk. Of tenminste, hij kon niet vertellen wat hij voelde. En ik kon dat wel. En toen was ik natuurlijk ook ontroerd. Je kan dat niet verbergen. En ik denk ook niet dat je dat moet verbergen voor je kinderen. Nee, dat is sowieso bij mij geen optie. Want als ik een zielige Disney film zie, ga ik al. Ja.